Profesjonalna pomoc
na silną zgagę

Jak dbać o układ pokarmowy? Sposoby

Jeśli układ pokarmowy nie pracuje prawidłowo, może to mieć negatywny wpływ nie tylko na trawienie pokarmów, ale także doprowadzić do zaburzeń odporności, spadku energii życiowej, a nawet problemów z koncentracją. Sprawdź, jak dbać o układ pokarmowy, aby cieszyć się zdrowiem.

Jak dbać o układ pokarmowy?

Układ pokarmowy jest jednym z najważniejszych w ciele człowieka, choć jego pozornie prosta konstrukcja sprawia, że bywa niedoceniany przez człowieka. Wydawać by się mogło, że przewód pokarmowy wraz z wątrobą i trzustką odpowiadają jedynie za trawienie pokarmów, wchłanianie substancji odżywczych oraz wydalanie niestrawionych resztek pokarmowych. Nic bardziej mylnego.

W układzie pokarmowym znajduje się większość komórek odpornościowych organizmu. Dbałość o układ pokarmowy ma zatem istotny wpływ na obronę organizmu przed chorobami. To jednak nie wszystko. Prawidłowa praca układu trawiennego przekłada się na samopoczucie człowieka – ma wpływ na energię życiową, koncentrację, a także sen.

Jak należy dbać o układ pokarmowy, aby czuć się zdrowo? Poniżej wskażemy proste zasady, które przyczynić się mogą do poprawy funkcjonowania układu pokarmowego.

Po pierwsze należy właściwie się odżywiać, gdyż dieta ma tutaj kluczowe znaczenie. Najnowszy raport „Sytuacja zdrowotna Polski i jej uwarunkowania 2020” przygotowany przez Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego i Państwowy Zakład Higieny nie pozostawia złudzeń - niezdrowa dieta odpowiada za nawet 20 proc. zgonów Polaków.

Po drugie należy odpowiednio nawadniać organizmu. Po trzecie stres jest bardzo istotnym czynnikiem rozwoju dolegliwości gastrologicznych, dlatego należy starać się go unikać. Po czwarte wreszcie, aktywność fizyczna odgrywa bardzo dużą rolę w procesie trawienia pokarmów.

Przestrzeganie tych czterech zasad wpłynie pozytywnie nie tylko na trawienie pokarmów, ale także zaowocuje lepszą odpornością, zwiększy energię życiową oraz poprawi koncentrację i zagwarantuje lepszy sen.

Żywność dobrej jakości

Jak prawidłowo dbać o układ pokarmowy poprzez dietę? Zgodnie z zaleceniami ekspertów, w diecie powinny dominować warzywa i owoce, które powinny stanowić co najmniej połowę spożywanych produktów.

W prawidłowo zbilansowanej diecie powinny znaleźć się także produkty zbożowe z pełnego przemiału, ryby, jaja i nasiona roślin strączkowych oraz mleko i jego przetwory. Uzupełnieniem diety powinny być tłuszcze, najlepiej pochodzenia roślinnego [Juszczyk].

Generalnie należy wybierać żywność jak najmniej przetworzoną. Warzywa i owoce powinny pochodzić z ekologicznych upraw. Ważne jest także odpowiednie przygotowywanie potraw – najlepiej zrezygnować ze smażenia na rzecz gotowania lub pieczenia.

Tymczasem codzienny jadłospis Polaków wielokrotnie zbudowany jest z takich produktów jak gotowe dania z torebek, fast-foody, napoje słodzone, chipsy. Jak wynika z danych epidemiologicznych - 75 proc. wszystkich dolegliwości gastrycznych jest efektem niewłaściwej diety [Kossobudzka]. Jednym z najczęściej zgłaszanych przez pacjentów problemów trawiennych jest zgaga. Około 5–10 proc. populacji odczuwa ją każdego dnia, a 20 proc. przynajmniej raz w tygodniu [Korzonek, Dziergas, Kuczyńska].

Regularne posiłki

Ważne jest nie tylko to, co jemy, ale także to, jak jemy. Regularne spożywanie posiłków ma decydujący wpływ na pracę układu pokarmowego. Całodzienny jadłospis powinien składać się z 4-5 niewielkich dań, zjadanych w równych odstępach czasu, pamiętając by przerwy pomiędzy nimi nie trwały dłużej niż 4 godziny. Nie powinno się także podjadać w ciągu dnia ani jeść wieczorem, tuż przed snem.

Regularne posiłki chronią organizm przed odczuwaniem tzw. wilczego głodu, któremu towarzyszy gwałtowny spadek poziomu cukru we krwi. Równe odstępy pomiędzy posiłkami nie doprowadzą też do nadmiernego przeciążania żołądka, które ma miejsce przy zbyt rzadkim i często też obfitym jedzeniu. Osoby z rozciągniętym żołądkiem jedzą więcej niż potrzebują, co prowadzi do magazynowania niewykorzystanej energii, a co za tym idzie – do nadwagi i otyłości.

Unikanie stresu i pośpiechu

Powszechnie wiadomo, że stres wywiera niekorzystny wpływ na organizm. Dotyczy to także układu trawiennego. Jak stres wpływa na układ pokarmowy? Wzmożone napięcie nerwowe aktywuje tzw. oś stresową, która składa się z podwzgórza, przysadki i nadnerczy. Pod wpływem działania bodźca stresowego początkowo organizm wzmacnia sprawność funkcji poznawczych i mobilizuje własne zasoby odpornościowe i energetyczne [Denys, Orzechowska, Gałecki]. Jeśli jednak stres będzie długotrwały, mogą rozwinąć się objawy chorobowe, takie jak:

• zgaga,
• nadmierne ślinienie się,
• nudności i wymioty,
• stany spastyczne przełyku, żołądka i jelit,
• bóle w jamie brzusznej,
• wzdęcia,
• poczucie dyskomfortu w jamie brzusznej,
• zaburzenia czynnościowe motoryki,
• problemy z przełykaniem,
• brak łaknienia lub nadmierny apetyt łaknienie i otyłość.

Niezbitym dowodem na to, że napięcie nerwowe wpływa na trawienie są zaburzenia czynnościowe przewodu pokarmowego, w rozwoju których kluczową rolę odgrywają czynniki psychologiczne. Do zaburzeń tych zaliczyć można obok zespołu jelita drażliwego, czy dyspepsji czynnościowej również niektóre postacie choroby refluksowej przebiegające bez zmian organicznych w obrębie przełyku.

W przypadku nawracającej zgagi można stosować środki farmakologiczne dostępne w aptece bez recepty. Silnym lekiem hamującym aktywność enzymów odpowiedzialnych za wytwarzanie kwasu solnego jest np. omeprazol. Ten, jak i inne środki należące do grupy leków przeciwwydzielniczych zmniejszają kwasotę soku żołądkowego i łagodzą objawy refluksu. Należy jednak pamiętać aby preparaty z tej grupy stosować zgodnie z zaleceniami producenta, a jeśli dolegliwości nie ustępują lub nasilają się niezbędna jest konsultacja ze specjalistą.

Aktywność fizyczna

Aktywność fizyczna przynosi wymierne korzyści dla zdrowia człowieka. Wpływa korzystnie na pracę wielu układów narządów w ciele człowieka, w tym także na układ pokarmowy.

Wojciech Marlicz w swojej pracy „Wysiłek fizyczny a mikroflora przewodu pokarmowego — znaczenie probiotyków w diecie sportowców” dowodzi, że wysiłek fizyczny wpływa korzystnie na przepuszczalność jelitową, wchłanianie oraz przyswajanie elektrolitów i substancji odżywczych, a także na tempo wydalania toksycznych produktów przemiany materii.

Autor zaznacza jednak, że aktywność fizyczna powinna być regularna i umiarkowana, gdyż nadmierny wysiłek fizyczny może być źródłem zaburzeń czynnościowych ze strony układu pokarmowego, na jakie cierpią niekiedy osoby uprawiające sport zawodowo.

Prawidłowe nawodnienie organizmu

Zdrowy układ pokarmowy potrzebuje też odpowiedniego nawodnienia. Woda jest niezbędna do prawidłowego trawienia oraz wydalania resztek pokarmowych i toksyn z organizmu. Osoby odwodnione bardzo często zmagają się z zaparciami i uczuciem ciężkości. Co więcej, brak nawodnienia organizmu może skutkować takie innymi dolegliwościami gastrycznymi, na przykład zgagą.

Zgodnie z zaleceniami Instytutu Żywności i Żywienia, aby odpowiednio nawodnić organizm, powinno się wypijać dziennie około 2 litrów niegazowanej wody mineralnej lub źródlanej. Wodę najlepiej pić małymi łykami w ciągu dnia.

Autor: Joanna Woźniak
Konsultacja merytoryczna: lekarz gastrolog Ewa Walecka-Kapica

Bibliografia:

• Magrit Kossobudzka, Wszystko zaczyna się od brzucha [w:] Chory układ pokarmowy – dodatek do Gazety Wyborczej 17 grudnia 2019.
• Grzegorz Juszczyk, Aktualne kluczowe wyzwania dla poprawy stanu zdrowia [w:] Narodowy Kongres Żywieniowy: Dieta dla zdrowia i planety, 17 października 2020 r., pdf internetowy (https://kongres-zywieniowy.waw.pl/wp-content/uploads/2020/10/BIULETYN-V-NARODOWEGO-KONGRESU-ZYWIENIOWEGO-min.pdf) [data dostępu: 28.11.2021r.]
• http://www.imid.med.pl/files/imid/Do%20pobrania/3.1.1.ZDROWA%20JA%20%20Żywienie.pdf [data dostępu: 28.11.2021r.]
• „Sytuacja zdrowotna Polski i jej uwarunkowania 2020” pod red. Bogdana Wojtyniaka i Pawła Goryńskiego, Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny, Warszawa 2020.
• Wojciech Marlicz, Wysiłek fizyczny a mikroflora przewodu pokarmowego — znaczenie probiotyków w diecie sportowców, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2014, tom 5, nr 3, 129–140.
• Maria Korzonek, Agnieszka Dziergas, Magdalena Kuczyńska, Choroba refluksowa przełyku (GERD)— problem wciąż aktualny, Forum Medycyny Rodzinnej 2014, tom 8, nr 5, 201–210.
• Katarzyna Denys, Agata Orzechowska, Piotr Gałecki, Kiedy podejrzewać podłoże psychiczne w zaburzeniach układu pokarmowego?, Medycyna po Dyplomie 2015, tom 24, nr 7, 72-80.