Inhibitory pompy protonowej - czym są i jak długo można stosować?
Przedstawione poniżej treści nie mają charakteru promocyjnego. Ich wyłącznym celem jest edukacja i podniesienie poziomu wiedzy odbiorcy na temat zdrowia. Należy jednak pamiętać, że żadna z informacji nie może zastąpić porady lekarskiej lub konsultacji z farmaceutą.
Inhibitory pompy protonowej są podstawowymi lekami stosowanymi w przebiegu nadkwaśności czy objawów refluksu żołądkowo-przełykowego. Ich popularność wzięła się nie tylko z wysokiej skuteczności, ale także z dużego profilu bezpieczeństwa, co sprawiło, że IPP w najmniejszej możliwej dawce terapeutycznej są dostępne bez recepty.
Inhibitory pompy protonowej są podstawowymi lekami stosowanymi w przebiegu nadkwaśności czy objawów refluksu żołądkowo-przełykowego. Ich popularność wzięła się nie tylko z wysokiej skuteczności, ale także z dużego profilu bezpieczeństwa, co sprawiło, że IPP w najmniejszej możliwej dawce terapeutycznej są dostępne bez recepty. Jak je stosować i na co uważać?
Inhibitory pompy protonowej - czym są?
Co to jest inhibitor pompy protonowej? Jest to lek, który określa się w skrócie IPP, lub zamiennie PPI (z angielskiego Proton Pump Inhibitors).
IPP zostały odkryte w latach 80. XX wieku. Ideą działania tego typu leków jest zmniejszenie wydzielania kwasu solnego w żołądku. Z tego też powodu leki, inhibitory pompy protonowej są stosowane przy uczuciu pieczenia w żołądku, niwelują zgagę, a także łagodzą objawy związane z refluksem.
IPP mogą zmniejszyć wydzielanie kwasu solnego do żołądka (nawet o 90 proc.) co może pomóc w gojeniu się wrzodów oraz zmniejszają ból spowodowany niestrawnością i zgagą.
Aktualnie stosowane IPP są prolekami, co oznacza, że do organizmu dostają się w formie nieaktywnej. Dopiero spotkanie z kwaśną treścią żołądkową prowadzi do aktywacji proleku w czynną już farmakologicznie cząsteczkę.
Jak działają inhibitory pompy protonowej?
Co to jest pompa protonowa? Pompa protonowa w żołądku jest białkiem znajdującym się na powierzchni komórek okładzinowych, które wyściełają od wewnątrz błonę śluzową tego narządu. Białko to jest zdolne do przenoszenia jonu wodoru, czyli protonu do wnętrza żołądka pod wpływem różnego rodzaju bodźców (na przykład w trakcie spożywania pokarmów).
Zwiększająca się w żołądku ilość jonów wodoru, które są potrzebne do produkcji kwasu solnego (kwas solny jest bardzo istotną częścią soku żołądkowego) sprawia, że treść żołądkowa ulega zakwaszeniu, przez co zmniejsza się pH kwasów żołądkowych. Leki z inhibitorami pompy protonowej hamują działanie tego białka, przez co zahamowaniu ulega także nadmierna produkcja soków żołądkowych.
Głównym wskazaniem do stosowania inhibitorów pompy protonowej jest leczenie objawów refluksu żołądkowo-przełykowego (np. zgagi i zarzucania kwaśnej treści żołądkowej do przełyku) u pacjentów dorosłych.
O czym trzeba koniecznie pamiętać to fakt, że z racji swojego działania, wszystkie leki z grupy inhibitorów pompy protonowej należy zażywać na czczo. Najlepiej jeśli to będzie co najmniej pół godziny przed posiłkiem. Jeśli konieczne jest zażycie drugiej dawki w ciągu doby, to również trzeba się starać by było to minimum pół godziny przed większym posiłkiem.
Inhibitory pompy protonowej bez recepty
Profil bezpieczeństwa leków z grupy inhibitorów pompy protonowej pozwala określić, że są to leki względnie bezpieczne, więc wiele krajów na świecie zdecydowało o wprowadzeniu ich do obrotu bez recepty.
Oczywiście zostały określone pewne kryteria dostępu tych preparatów w formie OTC (Off The Counter – bez recepty). Przede wszystkim są one dostępne tylko w aptekach. Ponadto do kupienia są dwie zarejestrowane dawki lecznicze (10 oraz 20 mg), a wielkość opakowania nie może przekraczać dwutygodniowej kuracji (dawkowanie wynosi 1 tabletkę na dobę na czczo).
Preparaty dostępne bez recepty mają wskazanie do leczenia objawów refluksu żołądkowo-przełykowego (np. zgagi i zarzucania kwaśnej treści żołądkowej do przełyku) u pacjentów dorosłych, chyba że lekarz zaleci inaczej. U większości pacjentów zgaga ustępuje całkowicie w ciągu 7 dni. Po uzyskaniu całkowitego ustąpienia dolegliwości leczenie należy zakończyć.
Czy inhibitory pompy protonowej są bezpieczne?
Jakie mogą wystąpić skutki uboczne inhibitorów pompy protonowej? Na wstępie trzeba zaznaczyć, że prawidłowo stosowane IPP nie są niebezpieczne. Do najczęstszych działań niepożądanych zalicza się bóle głowy, bóle mięśni czy dolegliwości żołądkowo-jelitowe, jednak najczęściej mają one charakter przemijający.
Autor: mgr farm. Wojciech Ziółkowski
Konsultacja merytoryczna: lekarz gastrolog Ewa Walecka-Kapica
Bibliografia:
1. K. Adrych; Czy każdy chory z zakażeniem Helicobacter pylori powinien być leczony? Aktualne stanowisko; Gastroenterologia Kliniczna; 2018; tom 10; 1; 23-31
2. A.S. Banyś; Kryteria optymalnego wyboru inhibitora pompy protonowej dla chorych leczonych w oddziale intensywnej terapii; Farmacja Współczesna; 2009; 2; 42-48
3. J. Chudek; Stosowanie inhibitorów pompy protonowej w profilaktyce choroby wrzodowej u chorych leczonych niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi; Gastroenterologia Kliniczna; 2012; tom 4; 1; 33-39
4. Charakterystyka Produktu Leczniczego Polprazol Max; https://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=19173
5. Konrad Tuszyński, Równoważne dawki inhibitorów pompy protonowej (IPP) [Case #3], Portal opieka.farm
6. (https://opieka.farm/przypadki/inhibitory-pompy-protonowej-i-zapytania-o-dawki-case-3/) [dostęp: 14 marca 2021]
7. Redakcja, Co powinieneś wiedzieć o lekach na nadkwaśność? [ulotka], Portal opieka.farm (https://opieka.farm/pacjent/co-powinienes-wiedziec-o-lekach-na-nadkwasnosc/) [dostęp: 14 marca 2021]
